بهداشت و مراقبت فردی

بهداشت و مراقبت فردی

بهداشت عمومی علم پیشگیری از بیماری ها و ارتقای سلامت فردی و افزایش طول عمر انسان با استفاده از اقدامات صحیح و کامل است. این اقدامات با استفاده از تجربیات چندین هزار ساله زندگی بشری بر روی این کره خاکی بدست آمده و امروزه به صورت علم و دانش و اطلاعات عمومی در اختیار همگان قرار دارد. در آموزه های دینی نیز اهمیت بهداشت به خوبی تبیین شده است. بسیاری از نکات بهداشتی که نقش بسزایی در سلامتی انسان دارند، در تعالیم دین اسلام تحت عنوان واجبات یا مستحبات بیان شده‌ اند طهارت بدن و لباس یکی از این موارد است. طهارت بدن در زبان ساده تر یعنی پاک بودن بدن از وجود هرگونه آلودگی، و این یعنی بهداشت فردی. رعایت بهداشت فردی باعث ارتقای سلامت عمومی جامعه و نشاط و شادابی فردی و اجتماعی می شود.رعایت بهداشت فردی باعث ارتقای بهداشت عمومی می شود. بهداشت عمومی مترادف سلامت عمومی است و سلامت عمومی به معنای رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی حاکم بر جامعه است. سلامت عمومی نه تنها عدم وجود بیماری و نقص عضو را شامل می شود بلکه شامل سلامت جسمانی و سلامت روانی تک تک افراد جامعه نیز می شود. هرگونه نقص و آسیبی که به بهداشت فردی وارد شود، هم تعادل فردی را بر هم خواهد زد و هم منجر به کاهش سلامت عمومی جامعه می‌شود. بهداشت عمومی معنای بسیار گسترده ای داشته و به شاخه های زیادی تقسیم بندی می شود تا هر کدام از این شاخه ها به طور اختصاصی به حفظ و تامین بهداشت بپردازند. شاخه های بهداشت عمومی شامل این موارد می شوند: بهداشت فردی، بهداشت محیط، بهداشت حرفه ای، بهداشت تغذیه و مواد غذایی، بهداشت دهان و دندان، بهداشت مادر و کودک، بهداشت خانواده، بهداشت سالمندان و ... . هر کدام از این شاخه ها در حوزه تخصصی خود دارای شرایط و قوانین مخصوصی هستند که افراد را به رعایت این قوانین ملزم می کنند تا بهداشت عمومی به طور تخصصی و کامل در هر کدام از این موارد رعایت شده و با تامین بهداشت گروهی، بهداشت عمومی جامعه نیز تامین شود. در ذیل به تعریف مهم ترین شاخه های بهداشت عمومی می پردازیم.

1- بهداشت فردی
بهداشت فردی شامل روش‌ها و اصول خاصی است که در جهت پیشگیری از بروز و شیوع انواع بیماری‌ها و پاکیزه نگه ‌داشتن اعضای مختلف بدن انجام می شوند. بهداشت فردی دارای ساده ترین کارها برای پاکیزه نگه داشتن بدن و دور کردن آن از هرگونه آلودگی و بیماری است. این کارها شامل شستشوی مرتب دستها، استحمام، پاکیزه نگه داشتن ناخن و موها و همچنین رعایت اصول پاکیزگی لباس و پوشش فردی است که هر کدام از این موارد می توانند تا حد بسیار زیادی بهداشت و سلامت فردی را تامین کرده و زیبایی و سلامتی را برای فرد به ارمغان بیاورند. بهداشت فردی پایهٔ اصلی سلامت فرد و در نهایت سلامت یک جامعه را تشکیل می‌دهد. همه افراد با رعایت چندین نکته ساده و روزمره در زندگی شخصی، ضمن ایجاد امنیت بالا از لحاظ سلامتی برای خود و اطرافیان، باعث ایجاد جامعه سالم و بالاتر رفتن سطح بهداشت عمومی جامعه می شوند. بهداشت فردی مهم ترین رکن و مهم ترین جزء از سلامتی جامعه است. هر شخصی با رعایت بهداشت فردی می تواند به ارتقای بهداشت جامعه کمک کرده و خود و جامعه ای که در آن زندگی می کند را از بهداشت و سلامتی بالایی برخوردار سازد.

2- بهداشت مواد غذایی
بهداشت مواد غذایی شاخه‌ای از علم بهداشت عمومی است که با هدف ارتقای سطح بهداشت غذایی، پیشگیری از آلودگی غذایی، گسترش بیماری‌ها، و جلوگیری از مسمومیت های غذایی ایجاد شده است. قوانین بهداشت مواد غذایی، راه‌های امنی را برای تولید، آماده سازی و نگهداری مناسب مواد غذایی و همچنین استفاده از مواد غذایی مناسب برای سلامتی فردی را بیان می کنند. از آنجایی که تغذیه نقش بسیار مهمی در سلامت فردی و اجتماعی ایفا می کند توجه به اصول تغذیه صحیح و سالم بسیار ضروری است. مواد غذایی مختلف باید با دارا بودن کامل سلامت و بهداشت، باید به صورت صحیح نگهداری و مصرف شوند. تغذیه سالم و صحیح، سلامتی انسان ها را در پی خواهد داشت و باعث این خواهد شد تا جامعه از بروز بیماری های مختلف در امان بماند. امروزه متاسفانه بیماری های گوناگونی شایع شده اند که حاصل نبود تغذیه سالم و نبود دانش تغذیه ای در بین افراد جامعه هستند. بیماری های مانند دیابت، چربی خون بالا، فشار خون بالا و چاقی مفرط، همگی از این دسته هستند که سلامت فردی و اجتماعی را تهدید می کنند. با کنترل بهداشت غذایی و تغذیه صحیح به راحتی می توان از بروز اینگونه بیماری ها جلوگیری کرد.

3- بهداشت حرفه ای
بهداشت حرفه‌ای شاخه‌ دیگری از علم بهداشت است که با شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان‌آور در محیط های  کاری و شغلی، از بروز بیماری‌ها و عوارض دیگری که ممکن است بر اثر عوامل زیان‌آور فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، ارگونومیکی و غیره به وجود آیند، پیشگیری می‌کند. رعایت بهداشت و اصول ایمنی بهداشتی در اماکن مختلف کاری امری بسیار مهم و ضروری است چرا که افراد با احساس امنیت بهداشتی در محیط خود بهتر و راحت تر می توانند به کار و فعالیت شغلی بپردازند.

4- بهداشت محیط
رعایت بهداشت عمومی و تمیز نگه داشتن اماکن مختلف که همگان از آن استفاده می کنند جزء جدایی ناپذیر فرهنگ و شخصیت جوامع مختلف است. لزوم حفظ پاکیزگی و بهداشت مکان های مختلف اهمیت بسیار زیادی دارد. پارک ها، اماکن گردشگری، خیابان ها و کوچه ها و تمامی مکان های عمومی نظیر اینها مکان هایی هستند که باید توسط شهروندان و تمامی افرادی که در آن مکان ها حضور می یابند حراست شده و از بهداشت و تمیزی این مکان ها محافظت شود. در مرحله اول حفظ و حراست از تمیزی و پاکیزگی این مکان ها وظیفه شهروندان و افراد عادی و در مرحله دوم وظیفه شهرداری ها و ارگان های مربوطه است که باید به امر تمیز کردن و حفظ نظافت اینگونه اماکن احتمام داشته باشند. فرهنگ رعایت بهداشت محیط باید در همگان وجود داشته باشد و تک تک افراد خود را موظف به حفظ بهداشت و تمیزی محیط بدانند تا ضمن داشتن محیطی پاکیزه و عاری از آلودگی و ارتقای سلامت جامعه، همگان از محیط تمیز و سالم لذت ببرند.

5- بهداشت مادر و کودک
بهداشت مادران و کودکان یکی از ارکان بسیار مهم در حوزه بهداشت است. سلامتی مادر و کودک اهمیت بسیار زیادی در بهداشت جامعه داشته و وجود افراد سالم در جامعه را تضمین می کند. کودکان هر جامعه آینده سازان آن هستند، بنابر این حفظ بهداشت و سلامتی آنان از همان دوران جنینی بسیار حائز اهمیت است. مادران، هم در دوران بارداری و هم پس از آن به شدت باید مراقب سلامتی خود و کودک دلبندشان باشند. سلامتی مادر، سلامتی کودک را به همراه خواهد داشت و سلامتی کودک سلامتی جامعه را در پی خواهد داشت. مراکز درمانی، خانه های بهداشت و امثال اینها موظف به پایش مداوم و مرتب مادران و کودکان در دوره های مختلف هستند و می توانند با مشاوره و هدایت مادران آنها را از بهداشت و سلامتی خود و کودکشان بهره مند سازند. مادران می توانند با مراجعه به این مراکز به طور رایگان و یا با صرف هزینه های بسیار ناچیز خدمات بهداشتی گرفته و از سلامتی خود و کودکشان اطمینان حاصل کنند.

مهار کرونا با رعایت بهداشت فردی

بر اساس اطلاعاتی که از بیماری کرونا بر مبنای تحقیقات پزشکی به دست آمده، اصلی ترین راه انتقال این ویروس به بدن افراد سیستم تنفسی است. سرفه، عطسه، ترشحات دهان و بینی مهم ترین راه های انتقال این ویروس خطرناک هستند. این ویروس می‌تواند از فاصله 1 تا 2 متري از طریق سرفه یـا عطسـه منتقـل شـده و افراد را درگیر نماید. راه دیگـر انتقـال این بیماری، تماس دستها با محیط و سطوح آلوده به ویروس مانند لوازم، دستگیره های در، میز و صندلی، شیرآلات، کلیدهاي برق، دکمه های آسانسور و تمامی وسایلی که به ‌طور عمومی و مشترك استفاده می‌شود مانند اسکناس، اسناد و مـدارك و امثال آنها است. بنابراین، بسیار ضروری است که پس از تماس با هر فرد یا اشیاء مختلف، دست و صورت خود را با آب و صابون به طور کامل شستشو دهید. همچنین، رعایت موازین بهداشت فردی از ابتلا به این ویروس جلوگیری می نماید. در مقابل این ویروس منحوس، رعایت کامل بهداشت فردی بسیار حائز اهمیت است. شستشو و یا ضد عفونی کردن مداوم دست ها، استفاده از ماسک، رعایت فاصله اجتماعی، دوری کردن از مکان های شلوغ و پر تردد، تا حد بسیار زیادی می توانند افراد را از این ویروس دور نگه دارند. پروتکل های بهداشتی که سازمان بهداشت جهانی ابلاغ کرده و یا پروتکل های مختلفی که دولت ها برای جوامع خود تعیین کرده اند، همگی بر لزوم رعایت بهداشت فردی تاکید می کنند. با رعایت این پروتکل ها و البته در کنار آن با رعایت کامل بهداشت فردی می توان با ویروس کرونا مقابله کرده و از ابتلا به این بیماری خطرناک جلوگیری کرد.

کلام پایانی

رعایت کامل اصول بهداشتی و مراقبت از سلامتی جسمی و روانی، تاثیر بسیار زیادی در طول عمر افراد داشته و باعث طراوت و شادابی فرد و سرزندگی جامعه می شود. توجه به اصول بهداشت فردی و مراقبت های فردی لازمه زندگی بوده و همگان باید با توجه کامل به سلامتی خود، از جسم و روان خودشان که موهبتی است خدادادی، محافظت نمایند. بیشتر اقدامات مراقبت فردی به ظاهر بسیار آسان و ساده هستند و مدت زمان زیادی نیاز ندارند مانند شستشوی دستها، مسواک زدن و یا استحمام، اما همین اقدامات به ظاهر ساده و آسان تاثیرات بسزایی در سلامتی داشته و به بهبود وضعیت جسمانی  فرد کمک می کنند. با رعایت بهداشت و مراقبت های فردی، از جسم سالم، روان سالم و جامعه سالم برخوردار شویم.